Tiểu đường là một bệnh mãn tính đặc trưng bởi tình trạng đường huyết cao. Có nhiều loại thuốc điều trị tiểu đường khác nhau, mỗi loại có tác dụng và tác dụng phụ khác nhau.
Thuốc uống
- Thuốc ức chế alpha-glucosidase: Thuốc này làm chậm quá trình phân hủy carbohydrate trong ruột non, giúp giảm đường huyết sau bữa ăn. Các loại thuốc ức chế alpha-glucosidase bao gồm acarbose (Precose), miglitol (Glyset) và voglibose (Glucobay).
- Thuốc ức chế dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4): Thuốc này ngăn chặn sự phân hủy các hormone GLP-1 và GIP, giúp kích thích tuyến tụy sản xuất insulin và ức chế sản xuất glucagon. Các loại thuốc ức chế DPP-4 bao gồm sitagliptin (Januvia), saxagliptin (Onglyza), linagliptin (Tradjenta) và alogliptin (Nesina).
- Thuốc ức chế cotransporters natri-glucose 2 (SGLT2): Thuốc này ngăn chặn quá trình hấp thu glucose trong thận, giúp giảm lượng đường trong nước tiểu. Các loại thuốc ức chế SGLT2 bao gồm empagliflozin (Jardiance), canagliflozin (Invokana) và dapagliflozin (Farxiga).
- Thuốc ức chế aldose reductase: Thuốc này ngăn chặn sự hình thành các sản phẩm cuối glycation nâng cao (AGEs), có thể dẫn đến các biến chứng của bệnh tiểu đường. Các loại thuốc ức chế aldose reductase bao gồm tolrestat (Alredase) và epalrestat (Teveten).
- Thuốc giống GLP-1: Thuốc này hoạt động giống như hormone GLP-1 tự nhiên, giúp kích thích tuyến tụy sản xuất insulin và ức chế sản xuất glucagon. Các loại thuốc giống GLP-1 bao gồm exenatide (Byetta), liraglutide (Victoza), albiglutide (Tanzeum) và dulaglutide (Trulicity).
- Thuốc ức chế protein tyrosine phosphatase-1B (PTP-1B): Thuốc này ngăn chặn hoạt động của PTP-1B, một loại enzyme làm giảm hoạt động của insulin. Thuốc ức chế PTP-1B bao gồm ertugliflozin (Steglatro) và semaglutide (Ozempic).
Thuốc tiêm
- Insulin: Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất, giúp tế bào hấp thụ glucose từ máu. Insulin thường được dùng để điều trị bệnh tiểu đường loại 1 và bệnh tiểu đường loại 2. Có nhiều loại insulin khác nhau, mỗi loại có tác dụng và thời gian tác dụng khác nhau.
- Thuốc tác động nhanh: Thuốc này bắt đầu hoạt động trong vòng 15-30 phút sau khi tiêm và tác dụng kéo dài khoảng 4-8 giờ. Các loại thuốc tác động nhanh bao gồm insulin aspart (NovoLog), insulin lispro (Humalog) và insulin glulisine (Apidra).
- Thuốc tác động trung gian: Thuốc này bắt đầu hoạt động trong vòng 2-4 giờ sau khi tiêm và tác dụng kéo dài khoảng 12-18 giờ. Các loại thuốc tác động trung gian bao gồm insulin NPH (Humulin N), insulin lente (Lantus) và insulin glargine (Lantus Solostar).
- Thuốc tác động kéo dài: Thuốc này bắt đầu hoạt động trong vòng 24 giờ sau khi tiêm và tác dụng kéo dài khoảng 24 giờ hoặc hơn. Các loại thuốc tác động kéo dài bao gồm insulin detemir (Levemir) và insulin degludec (Tresiba).
Lựa chọn thuốc
Lựa chọn thuốc điều trị tiểu đường tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại bệnh tiểu đường, mức độ nghiêm trọng của bệnh, các tình trạng sức khỏe khác và lối sống. Bác sĩ sẽ làm việc với bạn để tìm ra loại thuốc phù hợp nhất với bạn.
Tác dụng phụ
Mỗi loại thuốc điều trị tiểu đường đều có thể gây ra tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ thường gặp bao gồm:
- Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, đầy hơi
- Hạ đường huyết (đường huyết quá thấp)
- Tăng cân
- Đau đầu, chóng mặt, buồn ngủ
- Nhiễm trùng đường tiết niệu
- Đau khớp, đau cơ
- Rụng tóc
- Mờ mắt
- Phát ban
Nếu bạn gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn. Trong hầu hết các trường hợp, tác dụng phụ có thể được quản lý bằng cách điều chỉnh liều lượng hoặc chuyển sang một loại thuốc khác.
Thông tin bổ sung về thuốc điều trị tiểu đường:
- Thuốc phối hợp: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê toa thuốc phối hợp, tức là hai hoặc nhiều loại thuốc điều trị tiểu đường khác nhau được dùng cùng nhau. Thuốc phối hợp có thể giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn và giảm nguy cơ biến chứng.
- Thuốc không kê đơn: Một số loại thuốc không kê đơn cũng có thể giúp kiểm soát đường huyết, chẳng hạn như chất xơ hòa tan (ví dụ: psyllium) và berberine. Tuy nhiên, bạn nên nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi dùng bất kỳ loại thuốc không kê đơn nào, đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc kê đơn để điều trị tiểu đường.
-
Lối sống: Lối sống lành mạnh có thể giúp kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng. Một số thay đổi lối sống có thể bao gồm:
- Ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế ăn đường, đồ ngọt, đồ ăn nhanh và đồ uống có đường.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày hầu hết các ngày trong tuần.
- Giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì.
- Không hút thuốc.
- Uống rượu có trách nhiệm.
- Theo dõi đường huyết: Theo dõi đường huyết thường xuyên là rất quan trọng để kiểm soát bệnh tiểu đường. Bác sĩ sẽ cho bạn biết tần suất theo dõi đường huyết phù hợp với bạn.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đi khám bác sĩ thường xuyên để kiểm tra sức khỏe tổng quát và tầm soát biến chứng của bệnh tiểu đường.
Lưu ý:
- Không dùng thuốc điều trị tiểu đường của người khác, ngay cả khi bạn có cùng loại bệnh tiểu đường.
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng.
- Uống thuốc đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng dùng thuốc mà không hỏi ý kiến bác sĩ.
- Bảo quản thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp.
- Tránh xa tầm tay trẻ em.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về thuốc điều trị tiểu đường, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn.