Rối loạn phổ tự kỷ

Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là một dạng khuyết tật phát triển phức tạp ảnh hưởng đến khả năng tương tác xã hội và giao tiếp của một người, cũng như hành vi và sở thích của họ. ASD là một tình trạng trọn đời và không có cách chữa khỏi, nhưng có thể điều trị được.

Triệu chứng của ASD

Các triệu chứng của ASD có thể bao gồm:

• Khó khăn trong việc tương tác xã hội, chẳng hạn như:
  • Tránh giao tiếp bằng mắt
  • Không hiểu các quy tắc xã hội
  • Không biết cách bắt đầu hoặc duy trì cuộc trò chuyện
  • Không quan tâm đến việc kết bạn
• Khó khăn trong giao tiếp, chẳng hạn như:
  • Khó khăn trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ
  • Nói lắp hoặc nói chậm
  • Sử dụng giọng điệu đơn điệu
  • Thay đổi chủ đề đột ngột
• Hành vi và sở thích hạn chế hoặc lặp đi lặp lại, chẳng hạn như:
  • Lặp đi lặp lại các từ hoặc cụm từ
  • Rung lắc hoặc vỗ tay
  • Đi bộ theo vòng tròn
  • Có hứng thú rất hạn hẹp
• Nhạy cảm với các kích thích giác quan, chẳng hạn như:
  • Ánh sáng chói
  • Tiếng ồn lớn
  • Mùi hôi
  • Vị giác hoặc xúc giác quá nhạy cảm

Nguyên nhân của ASD

Nguyên nhân chính xác của ASD vẫn chưa được biết, nhưng có nhiều yếu tố được cho là góp phần gây ra tình trạng này, bao gồm:

• Di truyền: ASD có xu hướng di truyền trong gia đình.
• Môi trường: Một số yếu tố môi trường, chẳng hạn như nhiễm trùng thời thơ ấu hoặc chấn thương não, có thể làm tăng nguy cơ mắc ASD.
• Sự kết hợp giữa di truyền và môi trường: Nhiều chuyên gia tin rằng ASD là do sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền và môi trường.

Chẩn đoán ASD

ASD thường được chẩn đoán ở trẻ nhỏ, nhưng cũng có thể được chẩn đoán ở người lớn. Chẩn đoán được đưa ra dựa trên các tiêu chí trong Sổ tay chẩn đoán và thống kê rối loạn tâm thần (DSM-5). Để được chẩn đoán mắc ASD, một người phải đáp ứng các tiêu chí sau:

• Có khó khăn về mặt xã hội và giao tiếp, chẳng hạn như:
  • Tránh giao tiếp bằng mắt
  • Không hiểu các quy tắc xã hội
  • Không biết cách bắt đầu hoặc duy trì cuộc trò chuyện
  • Không quan tâm đến việc kết bạn
• Có hành vi và sở thích hạn chế hoặc lặp đi lặp lại, chẳng hạn như:
  • Lặp đi lặp lại các từ hoặc cụm từ
  • Rung lắc hoặc vỗ tay
  • Đi bộ theo vòng tròn
  • Có hứng thú rất hạn hẹp
• Các triệu chứng phải bắt đầu từ thời thơ ấu.

Điều trị ASD

Không có cách chữa khỏi ASD, nhưng có nhiều phương pháp điều trị có thể giúp giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị này có thể bao gồm:

• Liệu pháp hành vi: Liệu pháp hành vi có thể giúp trẻ em và người lớn mắc ASD học cách giao tiếp, tương tác xã hội và kiểm soát hành vi của mình.
• Liệu pháp ngôn ngữ: Liệu pháp ngôn ngữ có thể giúp trẻ em và người lớn mắc ASD cải thiện khả năng giao tiếp của mình.
• Liệu pháp nghề nghiệp: Liệu pháp nghề nghiệp có thể giúp trẻ em và người lớn mắc ASD học cách thực hiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như mặc quần áo và ăn uống.
• Thuốc: Thuốc có thể giúp giảm một số triệu chứng của ASD, chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm và tăng động.

Tiên lượng của ASD

Tiên lượng của ASD khác nhau tùy từng người. Một số trẻ em và người lớn mắc ASD có thể sống độc lập, trong khi những người khác có thể cần sự hỗ trợ suốt đời. Tuy nhiên, với sự can thiệp sớm và điều trị thích hợp, nhiều trẻ em và người lớn mắc ASD có thể cải thiện các triệu chứng và sống cuộc sống đầy đủ và trọn vẹn.

Thông tin thêm về rối loạn phổ tự kỷ (ASD):

• Tỷ lệ mắc ASD: ASD ảnh hưởng đến khoảng 1-2% dân số thế giới. Tỷ lệ mắc ASD ở nam cao hơn ở nữ.
• Các loại ASD: Có nhiều loại ASD khác nhau, bao gồm:
  • Rối loạn tự kỷ (autism): Đây là loại ASD phổ biến nhất. Trẻ em và người lớn mắc chứng tự kỷ thường có các triệu chứng nghiêm trọng về mặt xã hội và giao tiếp, cũng như hành vi và sở thích hạn chế hoặc lặp đi lặp lại.
  • Hội chứng Asperger: Trẻ em và người lớn mắc hội chứng Asperger thường có các triệu chứng ASD nhẹ hơn so với những người mắc chứng tự kỷ. Họ có thể có trí thông minh cao và khả năng ngôn ngữ tốt, nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc giao tiếp xã hội và hiểu các quy tắc xã hội.
  • Rối loạn phát triển lan tỏa không được chỉ định khác (PDD-NOS): Trẻ em và người lớn mắc PDD-NOS có các triệu chứng của ASD, nhưng không đáp ứng đầy đủ các tiêu chí chẩn đoán cho chứng tự kỷ hoặc hội chứng Asperger.
• Ảnh hưởng của ASD: ASD có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống của một người, bao gồm:
  • Giáo dục: Trẻ em mắc ASD thường gặp khó khăn trong việc học tập và hòa nhập với bạn bè cùng trang lứa.
  • Việc làm: Người lớn mắc ASD có thể gặp khó khăn trong việc tìm việc làm và duy trì việc làm.
  • Các mối quan hệ: Trẻ em và người lớn mắc ASD có thể gặp khó khăn trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội.
  • Sức khỏe tâm thần: Trẻ em và người lớn mắc ASD có nguy cơ cao mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm và tăng động.
• Hỗ trợ cho trẻ em và người lớn mắc ASD: Có nhiều dịch vụ hỗ trợ có sẵn cho trẻ em và người lớn mắc ASD, bao gồm:
  • Giáo dục đặc biệt: Trẻ em mắc ASD có thể được hưởng các dịch vụ giáo dục đặc biệt, chẳng hạn như các lớp học riêng hoặc các chương trình giáo dục cá nhân hóa.
  • Liệu pháp: Liệu pháp có thể giúp trẻ em và người lớn mắc ASD học cách giao tiếp, tương tác xã hội và kiểm soát hành vi của mình.
  • Thuốc: Thuốc có thể giúp giảm một số triệu chứng của ASD, chẳng hạn như lo lắng, trầm cảm và tăng động.
  • Nhóm hỗ trợ: Nhóm hỗ trợ có thể cung cấp cho trẻ em và người lớn mắc ASD và gia đình họ một nơi để chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ nhau.

ASD là một tình trạng phức tạp và có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống của một người. Tuy nhiên, với sự can thiệp sớm và điều trị thích hợp, nhiều trẻ em và người lớn mắc ASD có thể cải thiện các triệu chứng và sống cuộc sống đầy đủ và trọn vẹn.