Rối loạn tâm thần phân liệt

Rối loạn tâm thần phân liệt (STT) là một rối loạn tâm thần nghiêm trọng ảnh hưởng đến cách suy nghĩ, cảm nhận và cư xử của một người. STT có thể gây ra ảo giác, hoang tưởng, lời nói và hành vi mất tổ chức và giảm chức năng xã hội và nghề nghiệp.

Triệu chứng

Các triệu chứng của STT có thể chia thành hai loại chính: triệu chứng tích cực và triệu chứng tiêu cực.

Triệu chứng tích cực:

• Ảo giác: nhìn thấy, nghe, ngửi, nếm hoặc cảm nhận những thứ không có thật.
• Hoang tưởng: những niềm tin sai lầm không thay đổi, ngay cả khi có bằng chứng mâu thuẫn.
• Lời nói mất tổ chức: nói không rõ ràng, không mạch lạc hoặc không liên quan.
• Hành vi mất tổ chức: hành vi kỳ lạ, thiếu mục đích hoặc không thể hiểu được.

Triệu chứng tiêu cực:

• Giảm biểu lộ cảm xúc: không biểu lộ cảm xúc hoặc biểu lộ cảm xúc không phù hợp.
• Giảm động lực: thiếu động lực để làm bất cứ điều gì, kể cả những hoạt động trước đây từng mang lại niềm vui.
• Giảm giao tiếp xã hội: tránh tiếp xúc với người khác và không hứng thú với các hoạt động xã hội.
• Giảm khả năng nhận thức: khó tập trung, ghi nhớ và đưa ra quyết định.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác của STT chưa được biết rõ, nhưng các yếu tố di truyền, sinh học và môi trường được cho là đóng vai trò quan trọng.

Di truyền: STT có thể di truyền trong gia đình, nhưng không phải tất cả mọi người có gen STT đều sẽ phát triển bệnh.

Sinh học: Một số bất thường trong não bộ đã được liên kết với STT, bao gồm sự mất cân bằng hóa chất trong não và sự thay đổi về kích thước và cấu trúc của một số vùng não.

Môi trường: Một số yếu tố môi trường cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc STT, chẳng hạn như:

• Trải qua căng thẳng, chấn thương hoặc mất mát nghiêm trọng
• Sử dụng ma túy hoặc rượu
• Sinh ra trong một gia đình có cha mẹ mắc bệnh STT

Điều trị

Hiện tại không có cách chữa khỏi STT, nhưng các loại thuốc, liệu pháp tâm lý và các biện pháp hỗ trợ xã hội có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Thuốc: Thuốc chống loạn thần có thể giúp giảm các triệu chứng tích cực của STT, chẳng hạn như ảo giác, hoang tưởng và lời nói mất tổ chức.

Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp tâm lý có thể giúp người bệnh học cách quản lý các triệu chứng của họ, cải thiện kỹ năng xã hội và chức năng nghề nghiệp, và đối phó với căng thẳng.

Các biện pháp hỗ trợ xã hội: Các biện pháp hỗ trợ xã hội, chẳng hạn như giáo dục gia đình, quản lý trường hợp và hỗ trợ nhà ở, có thể giúp người bệnh hòa nhập cộng đồng và duy trì cuộc sống độc lập.

Phòng ngừa

Không có cách nào chắc chắn để ngăn ngừa STT, nhưng một số điều có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, chẳng hạn như:

• Tránh sử dụng ma túy và rượu
• Quản lý căng thẳng
• Tìm kiếm sự giúp đỡ nếu bạn gặp các triệu chứng của STT
• Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc STT, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về các biện pháp phòng ngừa có thể thực hiện.

Thông tin bổ sung về rối loạn tâm thần phân liệt:

• Tuổi khởi phát: STT thường khởi phát ở độ tuổi thanh niên hoặc đầu tuổi trưởng thành, với độ tuổi trung bình là khoảng 20 tuổi. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể khởi phát ở tuổi vị thành niên hoặc ở độ tuổi muộn hơn.
• Diễn tiến bệnh: STT là một bệnh mạn tính, có thể tái phát nhiều lần. Tuy nhiên, với điều trị thích hợp, nhiều người bệnh có thể kiểm soát được các triệu chứng và sống một cuộc sống bình thường.
• Tỷ lệ mắc bệnh: STT ảnh hưởng đến khoảng 1% dân số thế giới. Bệnh xảy ra ở nam và nữ với tỷ lệ ngang nhau.
• Các yếu tố nguy cơ: Ngoài các yếu tố di truyền, sinh học và môi trường đã đề cập ở trên, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc STT, chẳng hạn như:
  • Sinh non hoặc nhẹ cân
  • Chấn thương đầu
  • Nhiễm trùng não
  • Mắc một số bệnh tự miễn, chẳng hạn như bệnh tuyến giáp tự miễn hoặc bệnh lupus ban đỏ hệ thống
• Những hiểu lầm về STT: Có một số hiểu lầm phổ biến về STT, chẳng hạn như:
  • STT là một bệnh nguy hiểm và không thể điều trị.
  • Người bệnh STT là những người nguy hiểm và bạo lực.
  • STT là một bệnh do ma túy hoặc rượu gây ra.
  • Người bệnh STT không thể sống một cuộc sống bình thường.

Sự thật là, STT là một bệnh có thể điều trị được và nhiều người bệnh có thể sống một cuộc sống bình thường. Những hiểu lầm về STT có thể dẫn đến kỳ thị và phân biệt đối xử với người bệnh, điều này có thể cản trở việc tìm kiếm sự giúp đỡ và điều trị.

Nếu bạn hoặc người thân của bạn có các triệu chứng của STT, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần. Điều trị sớm có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.